Netwerk voor mantelzorgers, van maandag tot zondag

Wanneer je je engageert om de zorg voor iemand op te nemen, brengt dat reële kosten met zich mee:

• Neem je de zorgbehoevende persoon bij je in huis, dan betekent dat extra verwarming, elektriciteit, water, voeding …
• Het is ook mogelijk dat je extra kilometers aflegt wanneer je de zorg bij de zieke thuis opneemt. Ook heen- en terugrijden naar een dokter of ziekenhuis, doe je niet met water.
• Misschien ga je als mantelzorger minder werken of zeg je je job op, met het nodige inkomstenverlies.

Er bestaat momenteel geen regelgeving over de betaling van mantelzorgers. Daarom is het belangrijk om met de zorgbehoevende persoon en de omgeving vooraf duidelijke (en liefst neergeschreven) afspraken te maken over een eventuele vergoeding:

• Maak een raming van de te verwachten kosten en zet ze op papier.
• Komen jullie er onderling niet uit, schakel dan eventueel een neutrale derde in als bemiddelaar. Duidelijke afspraken maken goede vrienden!
• Behalve de reële kosten die je als mantelzorger maakt, is er ook nog het ‘mentale’ kostenplaatje van tijd, energie en flexibiliteit. Je kan natuurlijk geen prijs plakken op dat soort dingen, maar je doet ze toch maar!

Door mantelzorg financieel te ondersteunen, wordt er voor een stuk tegemoetgekomen aan de diverse kosten die het meebrengt. Tegelijk is het ook een vorm van erkenning en waardering voor de taak die wordt opgenomen.

Financiële afspraken gaan over al de kosten die de zorgsituatie met zich meebrengt. Sommige kosten kan je gemakkelijk bepalen omdat ze vastliggen: medicatie, huisarts, gezinszorg, … Andere kosten zal je veeleer moeten inschatten: huisvesting, verwarming, telefoon, voeding, … Ook de persoonlijke kosten van de zorgbehoevende horen in rekening te worden gebracht: kledij, kapper, pedicure …

Daarenboven kunnen er ook afspraken worden gemaakt inzake de vergoeding van mantelzorgkosten. Hier kunnen tijd en energie van de mantelzorger mee worden vergoed of kan ter compensatie dienen van een eventueel loonsverlies.

Ook al ben je ervan overtuigd dat in jouw familie alles niet zo officieel moet worden geregeld, toch blijft het een goed idee om afspraken neer te schrijven en te laten handtekenen door alle betrokken partijen. Want goede afspraken kunnen toekomstige conflicten vermijden.

Wanneer iemand in je nabije omgeving ziek of zorgbehoevend wordt, is aangepaste hulp bieden het eerste waar je aan denkt. Meteen komen aandraven met bedenkingen over onkosten, betalingen en andere geldzaken lijkt je misschien wat ongepast. Toch is het onmisbaar om ook bij die kant van de zorg stil te staan.

Financiële en juridische kwesties liggen in nogal wat families zeer gevoelig. Goede en duidelijke afspraken op dat vlak komen de zorgbehoevende persoon alleen maar ten goede. Tijd en energie kunnen maar beter in de zorg worden geïnvesteerd, en niet in nodeloze conflicten en discussies.

Afspraken kan je het best al vastleggen nog voor de mantelzorg van start gaat. Aan de ene kant is het nuttig om stil te staan bij welke financiële afspraken in de thuiszorg je in familieverband kan maken. Daarnaast is er de vraag welke wettelijke financiële regelingen er bestaan als de persoon voor wie je zorgt niet (meer) zelf zijn geldzaken kan regelen.

In families waar de onderlinge verhoudingen goed zitten, volstaat het om met een volmacht te werken. Je kan dan werken via lastgeving. Dat is een overeenkomst waarbij jij van iemand de volmacht (de toelating) krijgt om voor zijn rekening één of meer rechtshandelingen te stellen. Jij kan dan bijvoorbeeld geld van zijn rekening halen of betalingen uitvoeren in zijn plaats.

Een volmacht hoeft niet aan een bepaalde vereiste te voldoen, maar het is toch aangeraden om de regeling schriftelijk vast te leggen: gewoon via een brief of door middel van een notariële akte. Sommige handelingen vereisen echter wel altijd een geschreven volmacht, zoals de verkoop van een huis of het schenken van goederen.

Heb jij een volmacht voor het (gedeeltelijke) beheer van de zorgbehoevende persoon, dan blijf je wel verplicht om hem verantwoording af te leggen. Het is mogelijk dat je als volmachthouder na het overlijden van de zorgbehoevende persoon, wanneer de erfenis vrijkomt, ook verantwoording moet afleggen tegenover de andere belanghebbende personen. Wanneer je volmachthouder wordt, breng je het best meteen alle belanghebbende partijen hiervan op de hoogte. Openheid en transparantie kunnen heel wat conflicten voorkomen.

Wanneer een volwassen persoon niet meer zelf voor zijn gelden en goederen kan instaan, kan een voorlopige bewindvoerder worden aangesteld. Families waar de onderlinge verhoudingen nogal gespannen zijn of waar er geen betrokkene is die de geldzaken kan/wil beheren, doen vaak beroep op deze juridische maatregel.

Het voordeel is dat alle financiële verrichtingen onder controle van een onafhankelijke vrederechter staan. Voorlopige bewindvoering voorkomt niet alleen discussies tussen belanghebbende partijen, maar beschermt in de eerste plaats de persoon die niet (meer volledig) over zijn geestelijke vermogens beschikt. Je ziet weleens gebeuren dat dementerende ouderen bijvoorbeeld grote sommen geld weggeven.

Voorlopige bewindvoering kan door iedere betrokkene worden aangevraagd. Een familielid, het OCMW of een directeur van een rusthuis kan een verzoekschrift indienen bij de vrederechter van de verblijf- of woonplaats van de zieke. Indien het verzoek wordt ingewilligd, stelt de vrederechter iemand aan die vanaf dan de financiën van de handelingsonbekwame persoon moet beheren. Bij voorkeur wordt er iemand uit de onmiddellijke omgeving aangeduid, maar het kan ook een ander persoon zijn, zoals bijvoorbeeld een onafhankelijke advocaat. De voorlopige bewindvoerder is verplicht jaarlijks een verslag ter verantwoording van zijn beheer op te maken en dat aan de vrederechter voor te leggen. Het typeformulier van het verzoekschrift vind je op www.vrederechter.be.

Het gebeurt wel vaker dat mantelzorgers de financiële zaken behartigen van de persoon voor wie ze de zorg opnemen. Wanneer iemand niet (meer) zelf in staat is om zijn geld te beheren, voorziet de wet een aantal mogelijkheden opdat derden die taak zouden kunnen overnemen:

• Lastgeving (volmacht)
• Voorlopige bewindvoering

Zolang er andere opties zijn en de betrokken partijen gewoon onderling overeenkomen, hoef je natuurlijk geen beroep te doen op die wettelijke maatregelen.